ધાતુનું આર્ક કટીંગ અને ગાઉજિંગ ( ARC CUTTING AND GOUGING )

 આર્ક કટીંગ એન્ડ ગાઉજિંગની સામાન્ય માહિતી :-

- આર્ક કટીંગ એ વિવિધ કટીંગ પ્રક્રિયાનો એક સમૂહ છે જેમાં ઈલેક્ટ્રોડ અને બેઝ મેટલની વચ્ચે પેદા થતી ગરમીનાં કારણે ધાતુ પીગળી અને વિવિધ રીતે દુર કરવામાં આવે છે.

- ધાતુનાં અથવા કાર્બનના ઈલેક્ટ્રોડ અને કાપવાની ધાતુ વચ્ચે ગરમી પેદા કરીને જ કટીંગ કરવામાં આવતું હતું જેમાં સ્ટ્રેટ પોલારીટી અને ઊંચા કરંટનો ઉપયોગ કરીને ઓક્સિડેશનનાં બદલે ધાતુને પીગાળવામાં જ આવતી. 

- આ પ્રક્રિયા ફેરસ અને નોન – ફેરસ બંને માટે ઝડપી અને આર્થિક રીતે સસ્તી હોવા છતાં તેની મદદથી ઓક્સિ – એસીટીલીન કટીંગ જેવું ફીનીશીંગ મળતું નથી.

 

મેટાલિક આર્ક કટીંગ અને ગાઉજિંગ પ્રક્રિયા :-

(1) મેટાલિક આર્ક કટીંગ અને ગાઉજિંગ

                                        પરંપરાગત એમએમએ વેલ્ડીંગની જેમ, ઇલેક્ટ્રોડની ટોચ અને વર્કપીસ વચ્ચે આર્ક રચાય છે. MMA ગોગિંગ અલગ પડે છે કારણ કે તેને મજબૂત આર્ક ફોર્સ અને ગેસ સ્ટ્રીમ પેદા કરવા માટે જાડા ફ્લક્સ કોટિંગ્સ સાથે ખાસ હેતુવાળા ઇલેક્ટ્રોડ્સની જરૂર પડે છે. MMA વેલ્ડીંગથી વિપરીત જ્યાં એક સ્થિર વેલ્ડ પૂલ જાળવવો આવશ્યક છે, આ પ્રક્રિયા પીગળેલી ધાતુને આર્ક ઝોનથી દૂર સ્વચ્છ કટ સપાટી છોડવા દબાણ કરે છે.

ગોગિંગ પ્રક્રિયા એ મોટા પ્રમાણમાં ગેસ દ્વારા વર્ગીકૃત થયેલ છે જે પીગળેલી ધાતુને બહાર કાઢવા માટે ઉત્પન્ન થાય છે. જો કે, આર્ક/ગેસ સ્ટ્રીમ ગેસ અથવા અલગ એર જેટ જેટલો શક્તિશાળી ન હોવાને કારણે, ગોઝની સપાટી ઓક્સિફ્યુઅલ ગૂજ અથવા એર કાર્બન આર્ક ગૂજ જેટલી સરળ નથી.

(2) એર આર્ક કટીંગ

                                એર કાર્બન આર્ક ગોગિંગ નીચે પ્રમાણે કામ કરે છે. કાર્બન ઇલેક્ટ્રોડની ટોચ અને વર્કપીસ વચ્ચે ઇલેક્ટ્રિક આર્ક ઉત્પન્ન થાય છે. ધાતુ પીગળી જાય છે અને એક ઉચ્ચ વેગવાળો હવા જેટ તેને ઉડાડવા માટે ઇલેક્ટ્રોડની નીચે વહી જાય છે, આમ સ્વચ્છ ખાંચો છોડી દે છે. આ પ્રક્રિયા લાગુ કરવા માટે સરળ છે (MMA વેલ્ડીંગ જેવા જ સાધનોનો ઉપયોગ કરીને), ધાતુને દૂર કરવાનો ઉચ્ચ દર ધરાવે છે, અને ગૌજ પ્રોફાઇલને નજીકથી નિયંત્રિત કરી શકાય છે. ગેરફાયદા એ છે કે એર જેટ પીગળેલી ધાતુને ખૂબ મોટા અંતર પર બહાર કાઢવાનું કારણ બને છે અને ઉચ્ચ પ્રવાહ (2000A સુધી) અને ઉચ્ચ હવાના દબાણ (80 થી 100 psi)ને કારણે તે ખૂબ જ ઘોંઘાટીયા હોઈ શકે છે.

(3) કાર્બન આર્ક ગાઉજિંગ

                                        કાર્બન-આર્ક ગોગિંગ એ ગલન પ્રક્રિયા છે, જ્યાં ચાપ દબાણ અથવા બળ દ્વારા ધાતુને સપાટી પરથી દૂર કરવામાં આવે છે. ડાયરેક્ટ કરંટ (DC) નો ઉપયોગ થાય છે અને વાહકતાને મદદ કરવા માટે ઇલેક્ટ્રોડ તાંબાના સ્તર સાથે ગ્રેફાઇટ કોટેડ છે. મોટાભાગની સામગ્રી પ્રક્રિયા દ્વારા ગૂગ થઈ શકે છે, પરંતુ કટ સામાન્ય રીતે પહોળો અને ચીંથરેહાલ હોય છે. ઓક્સિજનના ઉમેરા દ્વારા ગોઝની સપાટીની ગુણવત્તામાં ઘણો સુધારો થાય છે, જે બિન-લોહ ધાતુઓનો સમાવેશ કરવા માટે ગૂજ કરી શકાય તેવી સામગ્રીની સંખ્યાને પણ વિસ્તૃત કરે છે. ઉચ્ચ ગુણવત્તાના સાંકડા ઊંડા ખાંચો બનાવવા માટે ઇલેક્ટ્રોડને ટ્રેક્ટર-પ્રકારના કટીંગ મશીન પર પણ માઉન્ટ કરી શકાય છે. કમનસીબે, પ્રક્રિયા ઉચ્ચ તીવ્રતાના ચાપ સાથે ઘોંઘાટીયા છે અને મોટા જથ્થામાં ધુમાડો ઉત્પન્ન કરે છે.

(4) ઓક્સીજન આર્ક કટીંગ

                                            ઓક્સિજન આર્ક કટીંગને ઓક્સિજન કાપવાની પ્રક્રિયા તરીકે વ્યાખ્યાયિત કરવામાં આવે છે જેમાં એલિવેટેડ તાપમાને બેઝ મેટલ સાથે ઓક્સિજનની રાસાયણિક પ્રતિક્રિયા દ્વારા ધાતુને તોડી નાખવામાં આવે છે. ચાપની ગરમી ધાતુને તેના સળગતા તાપમાન પર લાવે છે, ત્યારબાદ ગરમ જગ્યાએ ટ્યુબ્યુલર કટીંગ ઇલેક્ટ્રોડ દ્વારા શુદ્ધ ઓક્સિજનનો ઉચ્ચ વેગ જેટ નિર્દેશિત કરવામાં આવે છે. ધાતુ ઓક્સિડાઇઝ થાય છે અને ઉડી જાય છે. ઇલેક્ટ્રોડની ટોચ, જે ગરમી અને ઓક્સિડેશન બંને માટે ખુલ્લી હોય છે, તે પ્રક્રિયામાં વપરાય છે અને તેને વારંવાર બદલવી આવશ્યક છે.

(5) કાર્બન આર્ક કટીંગ

(6) પ્લાઝમા આર્ક કટીંગ

                                    પ્લાઝ્મા આર્ક કટીંગ, જેને પ્લાઝ્મા ફ્યુઝન કટીંગ અથવા પ્લાઝ્મા કટીંગ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે, તે એક ફેબ્રિકેશન પ્રક્રિયા છે જે પ્લાઝ્મા ટોર્ચ દ્વારા ગરમ, ઓગળવા અને છેવટે, વૈવિધ્યપૂર્ણ વાહક સામગ્રીને કસ્ટમ આકાર અને ડિઝાઇનમાં કાપવા માટે સુપરહીટેડ, આયનાઇઝ્ડ ગેસનો ઉપયોગ કરે છે. આ પ્રક્રિયા માળખાકીય સ્ટીલ, એલોય સ્ટીલ, એલ્યુમિનિયમ અને તાંબા સહિતની ધાતુની સામગ્રીની વિશાળ શ્રેણી માટે યોગ્ય છે અને 0.5 mm થી 180 mm સુધીની સામગ્રીની જાડાઈને કાપી શકે છે.

પ્લાઝ્મા કટીંગ પ્રક્રિયાને ઘણીવાર લેસર કટીંગ, વોટરજેટ કટીંગ અને ઓક્સી-ફ્યુઅલ કટીંગના વૈકલ્પિક ઉકેલ તરીકે રજૂ કરવામાં આવે છે, અને આ વિકલ્પોમાં ઝડપી કટીંગ સમય અને ઓછા પ્રારંભિક રોકાણ અને ઓપરેશનલ ખર્ચ સહિત કેટલાક ફાયદાઓ પ્રદાન કરે છે. જ્યારે પ્લાઝ્મા કટીંગ આ અન્ય કટીંગ પ્રક્રિયાઓ પર કેટલાક ફાયદાઓ દર્શાવે છે, ત્યારે કેટલાક ઉત્પાદન કાર્યક્રમોમાં તેનો ઉપયોગ સમસ્યારૂપ બની શકે છે, જેમ કે બિન-વાહક સામગ્રી કાપવી.

દરેક કટીંગ પ્રક્રિયાના તેના ફાયદા અને ગેરફાયદા હોવા છતાં, આ લેખ પ્લાઝ્મા આર્ક કટીંગ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે, પ્લાઝમા આર્ક કટીંગ પ્રક્રિયાની મૂળભૂત બાબતો અને પ્લાઝમા કટીંગ મશીનના જરૂરી ઘટકો અને મિકેનિક્સની રૂપરેખા આપે છે. વધુમાં, લેખ પ્લાઝ્મા કટીંગના વિવિધ પ્રકારોની શોધ કરે છે અને પ્લાઝ્મા કટીંગ પ્રક્રિયાઓના વિકલ્પો પૂરા પાડે છે.